โรคทางกระดูกสันหลัง

ภาวะกระดูกสันหลังผิดรูป เป็นภาวะที่พบได้บ่อย และมักจะเป็นที่สังเกตได้ชัดเจนจากภายนอกเมื่ออาการเป็นมากแล้ว ทำให้การรักษาภาวะดังกล่าวมีความยากและซับซ้อนมากขึ้น มีโอกาสเกิดภาวะแทรกซ้อนสูงขึ้น สมัยก่อนผู้ป่วยมักเชื่อกันว่าต้องรอให้มีอาการก่อนจึงจะมาพบแพทย์ เนื่องจากกลัวว่าการรักษาด้วยวิธีการผ่าตัดจะเป็นการเสี่ยงต่อการเป็นอัมพาต

 

ปัจจุบันเนื่องจากความเจริญก้าวหน้าทางการแพทย์ในด้านเครื่องมือ, การพัฒนาเทคนิคในการผ่าตัดทำให้การรักษาภาวะกระดูกสันหลังผิดรูปได้ผลดีมากขึ้น, ภาวะแทรกซ้อนน้อยลง ทั้งนี้การรักษาจะได้ผลดีที่สุดเมื่อผู้ป่วยได้รับการประเมินและรักษาในช่วงเวลาเหมาะสม และโรคยังไม่รุนแรงมาก

วัตถุประสงค์

เพื่อให้ผู้ป่วยเกิดความรู้ความเข้าใจ สามารถตรวจร่างกายเบื้องต้น ที่มีภาวะกระดูกสันหลังผิดรูปได้

ชนิดของกระดูกสันหลังผิดรูป (Type of Spinal Deformity)

1. การผิดรูปในแนว Frontal หรือ Coronal plane ได้แก่

    1.1 กระดูกสันหลังคด (Scoliosis)

2. การผิดรูปในแนว Sagittal plane ได้แก่

   2.1 กระดูกสันหลังค่อม (Kyphosis)

   2.2 กระดูกสันหลังแอ่น (Hyperlordosis)

3. การผิดรูปทั้งในแนว Frontal และ Sagittal plane ร่วมกัน ได้แก่

   3.1 Kyphoscoliosis

 

   3.2 Lordoscoliosis

สาเหตุของกระดูกสันหลังผิดรูป

1. ความพิการแต่กำเนิด (Congenital cause) ได้แก่

1.1 Congenital Kyphosis

1.2 Congenital lordosis

1.3 Congenital scoliosis

2. การบาดเจ็บต่อกระดูกสันหลัง (Trauma cause) มักเกิดจากกระดูกสันหลังได้รับบาดเจ็บในช่วงวัยเด็กซึ่งกระดูกสันหลังยังเจริญไม่เต็มที่ (skeletal immature)

2.1 Post traumatic kyphosis

2.2 Post traumatic kyphoscoliosis

2.3 Post traumatic lordoscoliosis

3. เนื้องอกกระดูกสันหลัง (Tumor of spine)

4. การติดเชื้อ (Infection)

4.1 Tuberculous infection มักทำให้เกิดภาวะ kyphoscoliosis จากยุบตัวของกระดูกสันหลังปล้องที่ติดเชื้อ

4.2 Non-tuberculous Infection

5. การอักเสบของกระดูกสันหลัง (Inflammation)

5.1 Scheuermann’s Kyphosis

5.2 Ankylosing Spondylitis (AS)

6. การเสื่อมตามอายุ (Degenerative change)

7. ชนิดที่ไม่ทราบสาเหตุ (Idoipathic cause)

7.1 Idiopathic Scolosis

7.1.1 Infantile type พบในช่วงอายุ 0-3 ปี

7.1.2 Juvenile type พบในช่วงอายุ 4-9 ปี

7.1.3 Adolescent type พบในช่วงอายุ 10-15 ปี

8. ชนิดที่เป็นผลหลังจากการผ่าตัด (Iatrogenic cause)

8.1 Post laminectomy Kyphosis

8.2 Post laminectomy spondylolisthesis

8.3 Post laminectomy Scoliosis (Collapsing scoliosis)

กายวิภาคของกระดูกสันหลังปกติ

กระดูกสันหลังของคนเราประกอบไปด้วย

1. Cervical vertebrae 7 ปล้อง

2. Thoracic vertebrae 12 ปล้อง

3. Lambar vertebrae 5 ปล้อง

4. Sacral vertebrae เกิดจากการเชื่อมติดกันของกระดูก Sacral vertebrae จำนวน 5 ปล้อง

5. Coccyx เกิดจากการเชื่อมติดกันของ Rudimentary vertebrae จำนวน 4 ปล้องเป็นชิ้นเดียวกัน

แนวของกระดูกสันหลังที่ปกติ

ในแนว FRONTAL

ในสภาวะปกติเมื่อคนเรายืนตรง แนวของกระดูกสันหลังเมื่อมองจากด้านหลังจะต้องมีแนวเป็นเส้นตรง คือ เมื่อลากเส้นจากจุดปุ่มนูนที่คอ (C7 or T1 prominence of spinous process) ลงมาที่พื้นดินแนวเส้นดังกล่าวควรจะตัดผ่านกึ่งกลางร่องก้น (Gluteal Cleft) พอดี

ภาพที่ 1 แสดง Plumb lineปกติ ในแนว Frontal

ในแนว Sagittal Plane

ผู้ป่วยต้องสามารถยืนตรงเมื่อมองจากด้านข้างโดยเข่าและสะโพกทั้งสองข้างเหยียดตรง ตาผู้ป่วยมองตรงไปด้านหน้า เมื่อเราเล็งแนวจากใบหู ลากเส้นลงมาเส้นตรงดังกล่าว ควรจะตัดผ่านหัวไหล่, แนวด้านข้างลำตัว , แนวสะโพกด้านข้าง (Greater trochanter) และข้อเข่าด้านข้าง (Lateral condyle of the femur)